زغال اخته (زغال اخته به ترکی kızılcık و زغال اخته به انگلیسی cornel یا Cornelian cherry)، میوه‌ای خوش‌طعم و پرخاصیت، در ایران با تنوعی جالب توجه یافت می‌شود. این میوه که در مناطق مختلف ایران به صورت بومی یا وارداتی کشت می‌شود، دارای انواع متفاوتی است که هر کدام ویژگی‌ها و طعم‌های منحصر به فردی دارند.
بخش اول: زغال اخته بومی زغال اخته بومی ایران، که به ویژه در مناطق جنگلی شمال کشور یافت می‌شود، دارای دانه‌های کوچک و طعمی شیرین است. این نوع از زغال اخته به دلیل طبیعی بودن و عدم دخالت در روند رشد آن، از محبوبیت خاصی برخوردار است.
بخش دوم: زغال اخته فرنگی (کرن‌بری) زغال اخته فرنگی یا کرن‌بری، که اصالتاً از کشورهای دیگر وارد ایران شده، دارای دانه‌های بزرگ‌تر و طعمی ترش‌تر است. این نوع زغال اخته در تهیه آبمیوه‌ها، دسرها و مرباها محبوبیت دارد و به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده‌ای که دارد، در درمان عفونت‌های ادراری نیز کاربرد دارد.
بخش سوم: زغال اخته کوهی زغال اخته کوهی، که در مناطق کوهستانی ایران رشد می‌کند، اندازه‌ای کوچک‌تر و طعمی ترش و مطبوع دارد. این نوع زغال اخته برای مصرف تازه و همچنین تهیه مربا و دسرهای سنتی ایرانی مناسب است.
بخش چهارم: زغال اخته تجاری (پرورشی) نوع پرورشی زغال اخته که به صورت تجاری کشت می‌شود، دارای دانه‌های بزرگ‌تر و طعمی ملایم‌تر است. این نوع از زغال اخته بیشتر برای مصارف صنعتی و تولید محصولات فرآوری‌شده مانند آبمیوه، مربا و مکمل‌های غذایی استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری: انواع زغال اخته موجود در ایران، با تنوع طعم و کاربردهای متفاوت، بخشی از غنای تنوع زیستی و فرهنگی این کشور را نمایان می‌سازند. هر نوع از این زغال اخته‌ها دارای خصوصیات منحصر به فردی است که می‌تواند پاسخگوی سلایق و نیازهای مختلف باشد
